Dnia 5 maja społeczność naszej szkoły uczciła 219 rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Warto było przypomnieć sobie jak doszło do tego przełomowego wydarzenia...
Doskonale pamiętamy, że mamy w swoich dziejach chwile świetności. Rycerstwo polskie potrafiło rozgromić pod Grunwaldem hufce krzyżackie. Polska husaria pokonała swych przeciwników pod Obertynem. Kircholmem, Chocimiem. W końcu XVII w. Rzeczpospolita traciła powoli nie tylko mocarstwową pozycję, ale również suwerenność państwową, następowała ogromna anarchia w stosunkach wewnętrznych. Doszło do rozkładu władzy centralnej, a nade wszystko do zupełnego poniżenia Sejmu, co pozbawiło reprezentację narodową wszelkich możliwości skutecznego działania. Choć panowanie Jana III Sobieskiego opromienione było blaskiem ostatnich wielkich sukcesów – Wiedeń i Parkany w r. 1683 – stanowiło dalszy okres staczania się Rzeczypospolitej ku anarchii, zaprzepaszczeniu wielkich ostatnich szans w polityce międzynarodowej. Po śmierci Sobieskiego rozpoczęła się w Polsce trwająca w Polsce prawie 70 lat epoka saska, która przeszła do historii jako czas upadku kultury polskiej, życia społecznego narodów Rzeczypospolitej.
Nową epokę w Rzeczypospolitej otworzyła elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego, który w duchu postępu pragnął zmienić stosunki polityczne i społeczno – kulturalne. Głównymi przeszkodami były nadmierne przywileje stanu szlacheckiego, jego władza nad miastami i włościami, liberum veto oraz wolna elekcja. Wstrząsem dla społeczeństwa stał się I rozbiór Polski w r. 1772 pozbawiający Rzeczpospolitą 1/3 dotychczasowych obszarów i ludności. Lecz po tym smutnym wydarzeniu Sejm Rzeczypospolitej – w latach 1773-1775 tworzy Komisję Edukacji Narodowej, która przejmuje system kształcenia młodzieży szlacheckiej.
6 października 1788 r. obradować zaczyna Sejm, początkowo jako zwykły sejm sześciotygodniowy, który zmienia się szybko w sejm reformatorski i został przedłużony – ponad wszelkie spodziewanie – na cztery lata.
Projekt reform ustrojowych powstawał powoli wobec oporu większej części posłów. Wielką rolę w urabianiu opinii społecznych odegrała grupa zwolenników reform skupiona wokół Hugona Kołłątaja, nazwana później Kuźnicą Kołłątajowską. Obóz reformatorski wspierała także akcja miast królewskich kierowana przez prezydenta Starej Warszawy, Jana Dekerta, organizatora manifestacji mieszczaństwa, która przeszłą do historii pod nazwą „czarnej procesji” (XII 1789). Jesienią 1790 r. siły patriotyczne skonsolidowały się, co zdecydowało o pomyślnym doprowadzeniu dzieła do końca. W nocy z 2 na 3 maja 1791 postanowiono zaskoczyć przeciwników i przedstawić na forum Sejmu uchwalony projekt.
Rankiem na placu Warszawy zebrały się tłumy. Na placu zamkowym stanęły cechy miejskie pod własnym sztandarem, a dołączył do nich pułk piechoty dowodzony przez księcia Józefa Poniatowskiego, którego zadaniem było zapewnienie spokoju w czasie obrad. Dyskusja w Sejmie trwała 6 godzin. Dopiero pod wieczór podniosły się na sali okrzyki : „Wiwat król, wiwat nowa konstytucja”
W atmosferze ogromnego patriotycznego uniesienia Stanisław August złożył przysięgę na Konstytucję. Ogół sejmujących pospieszył do pobliskiej katedry św. Jana, gdzie zakończyły się uroczystości związane ze zmianą ustroju Rzeczypospolitej.
Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 r., składająca się ze wstępu oraz z 11 artykułów, jest bezspornie największą spuścizną ideowo – polityczną po niepodległej Rzeczypospolitej. Obowiązywała jako ustawa zasadnicza zaledwie 15 miesięcy. Zapoczątkowała reformę ustroju, lecz nigdy w pełni nie została wprowadzona w życie. Jej wielkość polegała nie tylko na wartości prawno – ustrojowej co na sensie politycznym jej powstania, na wysiłku niepodległościowym Sejmu Czteroletniego.
