„Wierzę dziś bardziej niż kiedykolwiek, że idea Chrystusowa zwycięży i Polska niepodległość odzyska, a pohańbiona godność ludzka zostanie przywrócona”.
Łukasz Ciepliński „Pług”
W dniu 3 marca 2020 roku odbyło się uroczyste podsumowanie II Wojewódzkiego Konkursu Literackiego „Wolność jest w nas. Ku pamięci żołnierzy wyklętych”. Gala finałowa została przygotowana z niemałym rozmachem. W uroczystości, zorganizowanej w ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, udział wzięli przedstawiciele władz centralnych i samorządowych, środowisk edukacji i kultury, laureaci konkursu wraz z opiekunami oraz społeczność Szkoły Podstawowej w Posadzie Górnej. Wydarzenie swą obecnością uczcili m.in. Piotr Uruski – poseł na Sejm RP, Jan Pelczar – starosta krośnieński, Wojciech Farbaniec – burmistrz gminy Rymanów, Andrzej Pitrus – przewodniczący Rady Miejskiej w Rymanowie wraz z radnymi: Tomaszem Rajnikiem i Janem Tomkiewiczem, Jan Bałuka – przewodniczący Regionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”, Krzysztof Gierlach – wizytator Podkarpackiego Kuratorium Oświaty w Rzeszowie.
Oddział w Krośnie, Monika Rygiel – dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Rymanowie oraz Sławomir Szybka – przedstawiciel Gminnego Ośrodka Kultury w Rymanowie. Ponadto wśród gości znaleźli się: Czesław Nowak, pracownik Działu Historycznego Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, autor cenionej publikacji „Uczestnicy konspiracji niepodległościowej na Podkarpaciu w latach 1944-1956”, i Krzysztof Buczek – regionalista i znawca historii najnowszej. Gośćmi honorowymi byli świadkowie historii: Zbigniew Człowiekowski i Maria Wanat – dzieci żołnierza wyklętego Kazimierza Człowiekowskiego ps. „Niemsta”.
Uroczystość rozpoczęła się od chóralnego odśpiewania hymnu narodowego „Mazurka Dąbrowskiego”. Atmosferę podniosłej chwili podtrzymało przemówienia Piotra Ciska – dyrektora Zespołu Szkół Publicznych w Posadzie Górnej. W swym wystąpieniu zwrócił on uwagę na to, że zachowanie pamięci o wydarzeniach historycznych i ich bohaterach, jako wspólnym dziedzictwie, kształtującym tożsamość narodową, jest zbiorowym obowiązkiem wszystkich Polaków. Taką powinnością jest również kultywowanie pamięci o żołnierzach wyklętych, o których, po dziesięcioleciach, upomniała się historia. Zaznaczył, że należy o nich mówić i wspominać, aby starsi nie zapomnieli, a młodzi pamiętali, że byli tacy żołnierze, którzy nie pogodzili się z władzą sowiecką i walczyli o wolną Polskę po II wojnie światowej. Pan dyrektor zauważył, że przykre i zawstydzające jest to, że nawet po 1989 roku zbyt długo milczano o losie niepodległościowego podziemia, stąd losy żołnierzy wyklętych pozostają w dużej mierze wciąż nieznane bądź zniekształcone w powszechnej świadomości. Na szczęście coraz popularniejsze działania edukujące społeczeństwo takie jak: spotkania, wykłady bądź publikacje pomagają przywrócić pamięć o bohaterach niezłomnych.
Następnie głos zabrali uczniowie jako wykonawcy montażu poetycko – muzycznego „Wolność jest w nas”, wyreżyserowanego przez nauczycieli Annę Bałukę i Waldemara Kilara. W niezwykle sugestywnej i esencjonalnej formie wierszem i poezją nakreślili czasy stalinowskiego terroru, któremu poddani byli żołnierze wyklęci Podkarpacia. Łukasz Ciepliński, Antoni Żubryd, ks. Władysław Gurgacz, Józef Czuchra, Józef Batory, Władysław Koba, Józef Cieśla, Kazimierz Człowiekowski i inni zapłacili najwyższą cenę za przywiązanie do tradycji niepodległościowej. Społeczność szkolna oddała im hołd. Widzowie usłyszeli przejmujące poetyckie strofy podejmujące temat walki mimo wszystko o honor i wolność. Niemałe wrażenie na zebranych wywarły recytacje wierszy w wykonaniu Aleksandry Hanus („Przesłanie pana Cogito” i „Wilki” Zbigniewa Herberta), Emilii Smereckiej („Łukasza Cieplińskiego list do syna” Andrzeja Kołakowskiego), Gracjana Tworka („Testament poległych” Ryszarda Kiersnowskiego) i Jakuba Siręgi („Niebo złote ci otworzę” Krzysztofa Kamila Baczyńskiego). Burzą braw zakończyły się wystąpienia wokalistek, który poruszyły audytorium barwą głosu, techniką wykonania i siłą przekazu utworów. Ze sceny wybrzmiały pieśni: „Wolność – Te Deum” (Aleksandra Staroń wraz z chórem), „Kurier” (Aleksandra Graboń), „Biały krzyż” (Aleksandra Graboń), „Kraj miłości” (Barbara Materniak), „Dla Niepodległej szli” (Angelika Gacek), „Lawina”, „Miasto” (Natalia Tworek), „Dni, których nie znamy” (Angelika Gacek, Barbara Materniak). Nie bez znaczenia był aspekt edukacyjny montażu. Konferansjerzy Aleksandra Hanus i Wiktor Kaczor przypomnieli publiczności, że wskutek czystek, prowadzonych przez komunistów, ponad 5 tys. osób sądy wojskowe skazały na kary śmierci, ponad 21 tys. zmarło i zamordowano w więzieniach. Szacuje się, że 250 tys. osób skazano na kary więzienia z powodów politycznych, a kilkuset tysiącom Polaków zrujnowano życie, gdyż obłożono ich publiczną anatemą, skazując na bycie obywatelami drugiej kategorii w PRL. Te liczby porażają…
Po ekspresyjnym wystąpieniu młodzieży nadszedł czas na prelekcję pn. „Uczestnicy konspiracji antykomunistycznej w gminie Rymanów”, wygłoszoną przez Krzysztofa Buczka, badacza historii najnowszej regionu. W swym esencjonalnym wystąpieniu skupił się na ukazaniu fenomenu walk podziemia konspiracji niepodległościowej z aparatem przymusu, ustanowionym na ziemiach wyzwolonych przez Armię Czerwoną. Mówił m.in. o napadzie żołnierzy polskich na dworzec kolejowy „Rymanów” we Wróbliku Szlacheckim, spektakularnej akcji zajęcia Korczyny 16 grudnia 1945 roku przez oddział Antoniego Żubryda, pogrzebie żołnierza o akowskim rodowodzie w Rymanowie, przekształconym spontanicznie w wielką manifestację patriotyczną. Te nieznane bliżej fakty ujrzały światło dzienne i zostały szerzej zaprezentowane publiczności dzięki pasji poznawczej prelegenta.
Niemałym zainteresowaniem cieszył się wykład Czesława Nowaka, autora cenionej publikacji „Uczestnicy konspiracji niepodległościowej na Podkarpaciu w latach 1939-1956”. Zaprezentował on sylwetki wybranych żołnierzy wyklętych ziemi krośnieńskiej. Skupił się na przedstawieniu ich drogi życiowej, zapoznając zebranych z biografiami Józefa Cieśli ps. „Topór”, Henryka Kurka ps. „Kazik”, Stanisława Nitki ps. Szech”, Stanisława Szarka ps. „Sas”, Anny Czekaj ps. „Malwa”. Nakreśliwszy bogate tło historyczne czasów powojennych, omówił m.in. formy represji reżimu komunistycznego wobec społeczeństwa, ograniczenie działalności duszpasterskiej duchowieństwa, postępowanie aparatów władzy komunistycznej wobec przeciwników politycznych. Jego wystąpienie, poparte bogatym materiałem źródłowym, zostało bardzo ciepło przyjęte przez widownię.
Niezmiernie emocjonalne wystąpienie świadków historii: Zbigniewa Człowiekowskiego i Marii Wanat – syna i córki pochodzącego z Białobrzegów żołnierza wyklętego Kazimierza Człowiekowskiego ps. „Niemsta” – było dla organizatorów obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych nie lada wyróżnieniem i zaszczytem. Młodzież szkolna i inni zaproszeni goście mogli usłyszeć fascynujący życiorys bohatera, który nie zgadzał się na okupację sowiecką Polski. Już jesienią 1944 roku Kazimierz Człowiekowski został aresztowany przez NKWD. Był więziony w Rzeszowie, a następnie wywieziony do łagrów Jegolsk-Ustie Borowicze i Swierdłowsk. Wrócił do kraju w 1947 roku. Rozpoczął działalność w drugiej konspiracji. Ścigany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego ukrywał się. Zdradzony w czasie obławy został postrzelony i ujęty. Zmarł 18 kwietnia 1954 roku z ran w siedzibie Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie. Głos zabrali również: Maria Wanat, Krzysztof Gierlach i Jan Bałuka, którzy dołączyli się do życzeń i gratulacji swych poprzedników.
Ostaniem punktem obchodów było podsumowanie II Wojewódzkiego Konkursu Literackiego „Wolność jest w nas”, który honorowym patronatem objęła Małgorzata Rauch – Podkarpacki Kurator Oświaty w Rzeszowie. Dyrektor nadmienił, że do konkursu zakwalifikowano aż 112 prac: 49 tekstów poetyckich i 63 utwory prozatorskie. Informacja o konkursie dotarła do bardzo wielu szkół Podkarpacia. Swoim talentem postanowili podzielić się z czytelnikami początkujący uzdolnieni poeci i prozaicy, których zainspirowały życiorysy żołnierzy wyklętych z Polski południowo – wschodniej. Prace literackie powstawały więc we wszystkich regionach województwa m.in. w Jabłonicy Polskiej, Dydni, Sanoku, Lubatowej, Targowiskach, Długiem k. Jedlicza, Frysztaku, Nosówce k. Boguchwały, Rzeszowie, Rogóżnie k. Łańcuta, Dębicy, Mazurach k. Kolbuszowej, Ulanowie k. Niska, Grębowie k. Tarnobrzega, Wietlinie k. Jarosławia, Mielcu, Stalowej Woli czy Baranowie Sandomierskim. Uczestnicy poezją i prozą artystyczną oddali hołd niezwyczajnym bohaterom swych małych ojczyzn, dla których wartością najwyższej wagi była wolność. Taką postawę trzeba promować i wskazywać jako niezwykle chwalebną.
Jury pod przewodnictwem nauczycielki języka polskiego Krystyny Wojtoń oceniło prace odrębnie dla poezji i prozy. Zwracano szczególną uwagę na zgodność merytoryczną z tematem konkursu, oryginalny pomysł na tekst, kompozycję utworu i jego przesłanie, wyraz artystyczny oraz poprawność w zakresie języka, ortografii i interpunkcji. Celem konkursu było przede wszystkim przybliżenie sylwetek żołnierzy wyklętych z terenu województwa podkarpackiego poprzez zainteresowanie młodzieży przez lata przemilczaną powojenną historią Polski.
Przyznano następujące nagrody:
Miejsce |
Imię i nazwisko uczestnika |
Nazwa szkoły |
Imię i nazwisko opiekuna merytorycznego |
Kategoria: poezja |
|||
I |
Martyna Huber |
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 9 w Dębicy |
Małgorzata Frodyma |
I |
Kaja Kołodziejczyk |
Szkoła Podstawowa |
Beata Miszczyk |
I |
Jan Syrek |
Szkoła Podstawowa |
Marta Markowicz |
II |
Gracjana Kenar |
Szkoła Podstawowa |
Waldemar Kilar |
II |
Natalia Tworek |
Szkoła Podstawowa |
Waldemar Kilar |
II |
Emilia Wodzisz |
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 9 w Dębicy |
Małgorzata Frodyma |
III |
Julia Gugała |
Szkoła Podstawowa |
Agnieszka Rygiel |
III |
Milena Saja |
Szkoła Podstawowa |
Katarzyna Piskur |
III |
Aleksandra Szal |
Zespół Szkół w Rogóżnie |
Barbara Kiełb |
wyróżnienie honorowe |
Anna Partyka |
Zespół Placówek Oświatowych w Mazurach |
Małgorzata Krudysz |
wyróżnienie honorowe |
Jakub Węgrzyniak |
Szkoła Podstawowa |
Marta Markowicz |
wyróżnienie honorowe |
Amelia Fabisz |
Szkoła Podstawowa |
Beata Miszczyk |
wyróżnienie honorowe |
Julian Sokół |
Szkoła Podstawowa |
Agata Jastrzębska |
wyróżnienie honorowe |
Dagmara Adamczyk |
Szkoła Podstawowa nr 9 |
Joanna Szarama |
wyróżnienie honorowe |
Diana Michałek |
Szkoła Podstawowa nr 9 |
Małgorzata Frodyma |
wyróżnienie honorowe |
Wiktoria Sikora |
Szkoła Podstawowa nr 9 w Dębicy |
Małgorzata Frodyma |
wyróżnienie honorowe |
Gabriel Kwaśniak |
Zespół Szkół w Zarzeczu |
Barbara Zięba |
Kategoria: proza |
|||
I |
Kaja Kołodziejczyk |
Szkoła Podstawowa |
Beata Miszczyk |
I |
Bartosz Rajchel |
Szkoła Podstawowa |
Beata Miszczyk |
I |
Lena Białas |
Zespół Placówek Oświatowych w Mazurach |
Małgorzata Krudysz |
II |
Martyna Wal |
Szkoła Podstawowa nr 6 |
Anna Ungeheuer |
II |
Małgorzata Kielar |
Szkoła Podstawowa |
Marta Matusz |
II |
Hubert Wójcik |
Szkoła Podstawowa |
Zofia Sokołowska – Chorążak |
III |
Łukasz Grzybowski |
Publiczna Szkoła Podstawowa w Ulanowie |
Alina Grzybowska |
III |
Julia Zawół |
Zespół Szkół Ogólnokształcących |
Izabela Pędziwiatr |
III |
Karolina Janeczko |
Szkoła Podstawowa |
Katarzyna Piskur |
wyróżnienie honorowe |
Karolina Siuciak |
Szkoła Podstawowa |
Marta Michałowicz Kubal |
wyróżnienie honorowe |
Szymon Mercik |
Szkoła Podstawowa |
Marta Michałowicz Kubal |
wyróżnienie honorowe |
Matylda Niemiec |
Szkoła Podstawowa nr 6 |
Anna Gazda |
wyróżnienie honorowe |
Jakub Broda |
Zespół Szkół w Zarzeczu |
Barbara Zięba |
wyróżnienie honorowe |
Małgorzata Mikrut |
Szkoła Podstawowa |
Robert Muzyka |
wyróżnienie honorowe |
Emilia Munia |
Szkoła Podstawowa |
Marta Wodzińska – Rostek |
wyróżnienie honorowe |
Konrad Zajdel |
Szkoła Podstawowa nr 8 |
Jolanta Teśniarz |
wyróżnienie honorowe |
Jan Fabisz |
Szkoła Podstawowa |
Waldemar Kilar |
Gospodarz uroczystości Piotr Cisek, zamykając część oficjalną obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w gminie Rymanów, podziękował wszystkim patronom konkursu, sponsorom i darczyńcom, fundatorom nagród i ludziom dobrej woli. Za ich sprawą udało się nagłośnić wydarzenie, wypromować je i dotrzeć do wielu odbiorców. To dzięki nim wzrósł prestiż szkoły dzięki wysokiej randze turnieju. Honorowy patronat stał się dla organizatorów nie lada wyróżnieniem, budującym i wzmacniającym w środowisku lokalnym i ponadlokalnym pozytywny wizerunek Szkoły Podstawowej w Posadzie Górnej. W tym miejscu trzeba wspomnieć, że konkurs finansowo wsparli: starosta krośnieński Jan Pelczar, burmistrz gminy Rymanów Wojciech Farbaniec, przewodniczący Regionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” w Krośnie Jan Bałuka. Instytucjami wspierającymi okazały się również: Szkoła Podstawowa w Posadzie Górnej, Fundacja Zakłady Kórnickie, Biuro Plus w Krośnie, Delikatesy ALTA w Rymanowie. Dyrektor słowa uznania złożył opiekunom merytorycznym uczestników. Zacytował myśl starożytnych Rzymian: „Najlepszy jest ten nauczyciel, który ucząc, potrafi tchnąć przyjemność w dusze uczniów” celem dokonania oceny pracy nauczycieli humanistów, ojców sukcesu uczestników turnieju. Potrafili oni zmotywować młodzież do udziału w turnieju i zainspirować ją do pracy. Podziękował im za pedagogiczny trud, niestrudzony zapał i pasję nauczania.
Wszyscy uczestnicy spotkania otrzymali w darze tom pokonkursowy, zawierający najlepsze nagrodzone prace poetyckie i prozatorskie, wydane nakładem Wydawnictwa IMAGO. Wydarzenie zamknęło obejrzenie okolicznościowej wystawy „Żołnierze wyklęci – niezłomni bohaterowie”, podzielonej na kręgi tematyczne: „Literatura piękna”, „Literatura naukowa”, „Publicystyka”, „Muzyka”, „Film”, „Sport”, dokumentującej działalność naukową i artystyczną oraz animatorską współczesnych Polaków mającą na celu upamiętnienie heroicznych postaw żołnierzy podczas drugiej konspiracji.
Uroczystość przygotowali nauczyciele: Anna Bałuka, Aneta Skóra, Jolanta Pietruszka, Ewa Barańska, Piotr Cisek, Waldemar Kilar i Bogusław Malinowski. Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych Anno Domini 2020 w Posadzie Górnej przeszły do historii. Cieszy fakt, że na stałe wpisały się do kalendarza ważnych wydarzeń szkoły, promujących historię najnowszą naszej ojczyzny. Do zobaczenia za rok!