„Żołnierze Wyklęci”

Każdy z nas spotkał się z określeniem „Żołnierze Wyklęci” na lekcji w szkole, w mediach lub prasie. Kim właściwe oni byli? Czym się zajmowali? Nazywano ich „bandami”, a osoby znajdujące się w kartotekach aparatu bezpieczeństwa określano mianem „wrogów ludu”. Mimo to „żołnierze drugiej konspiracji” pozostali dla wielu środowisk wzorem postawy obywatelskiej. „Niezłomni” byli żołnierzami polskiego powojennego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego. Stawiali opór sowietyzacji Polski i podporządkowaniu jej ZSRR. Walcząc z siłami nowego agresora, musieli zmierzyć się z ogromną, wymierzoną w nich propagandą Polski Ludowej. Mobilizacja i walka „Żołnierzy Wyklętych” była pierwszym odruchem samoobrony społeczeństwa polskiego. „Podziemie” działało na terenie całej Polski, ziemiach utraconych i Kresach Wschodnich. Polska organizacja jest przykładem na najliczniejszą antykomunistyczną konspirację zbrojną w skali europejskiej. Liczbę członków wszystkich grup konspiracyjnych szacuje się na 120-180 tysięcy. „Żołnierzy Wyklętych” dotknęły ogromne prześladowania.

W walkach podziemia z władzą zginęło około 9 tys. konspiratorów. Kolejnych kilka tysięcy zostało zamordowanych na podstawie wyroków komunistycznych sądów lub zmarło w więzieniach. Wielu z nich ginęło podczas obław, w jednej z nich swoje życie stracił także ostatni „Niezłomny” – Józef Franczak ps. „Lalek” osiemnaście lat po wojnie – 21 października 1963 roku.
Wciąż są prowadzone badania nad działalnością, wysiłkami zbrojnymi, członkami i ich cierpieniami. Fenomen powojennej konspiracji niepodległościowej polega m.in. na tym, że była ona – aż do powstania Solidarności – najliczniejszą formą zorganizowanego oporu społeczeństwa polskiego wobec narzuconej władzy. Od 2011 roku dzień 1 marca jest obchodzony jako Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Określenie „Żołnierze Wyklęci” po raz pierwszy zostało użyte 1993 roku przez Leszka Żebrowskiego. Najbardziej znanymi „Niezłomni” są: Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, Feliks Selmanowicz „Zagończyk”, Danuta Siedzikówna „Inka”, Witold Pilecki, August Emil Fieldorf „Nil”.